Hoofdstuk 27
De genezing van de droom
VIII. De ‘held’ van de droom
1. Het lichaam is de centrale figuur in de droom van de wereld. Het ontbreekt in geen enkele droom, en evenmin bestaat het zonder de droom waarin het optreedt alsof het een persoon was die kan worden gezien en geloofd. Het neemt de centrale plaats in in iedere droom die het verhaal vertelt hoe het door andere lichamen werd gemaakt en in een wereld buiten het lichaam werd geboren, daar een tijdje leeft en sterft, teneinde in het stof te worden verenigd met andere lichamen die sterven zoals hij. In de korte tijd die het is vergund te leven, zoekt het naar andere lichamen als zijn vriend of vijand. Zijn veiligheid is zijn voornaamste zorg. Zijn welbehagen is zijn richtlijn. Het probeert genoegens na te jagen en die dingen te vermijden die hem pijn kunnen doen. En bovenal probeert het zichzelf bij te brengen dat zijn pijnen en genoegens van elkaar verschillen en onderscheiden kunnen worden.
In de vorige paragraaf beschreef Jezus ons leven in termen van een toneelspeler, als 'een dansende schaduw, die op en neer springt naar de pijpen van een onzinnig verhaal, bedacht binnen het ijdele dromen van de wereld' (T27.VII.8:7). Nu introduceert hij de ster van deze theaterproductie: het lichaam. In de volgende alinea's beschrijft hij de wereld van lichamen als een antropoloog die een vreemde cultuur observeert. Als we een stap terug doen en naar ons leven kijken, kunnen we zijn beschrijving moeilijk in twijfel te trekken. Want is het niet waar dat ons levensverhaal vooral gaat over het leven en de ervaringen van ons lichaam?
(Toelichtingen door Greg Mackie)
2. Het dromen van de wereld neemt vele vormen aan, omdat het lichaam op vele manieren probeert te bewijzen dat het autonoom en werkelijk is. Het tooit zichzelf met dingen die het gekocht heeft met metalen schijfjes of met strookjes papier waarvan de wereld proclameert dat ze waardevol en werkelijk zijn. Het werkt om die te verkrijgen door zinloze dingen te doen, en smijt ermee in ruil voor zinloze dingen die het niet nodig heeft, en zelfs niet wil. Het huurt andere lichamen in, zodat die het kunnen beschermen en nog meer zinloze dingen kunnen vergaren die het zijn eigendom noemen kan. Het zoekt om zich heen naar speciale lichamen die zijn droom kunnen delen. Soms droomt het dat het de overwinnaar is van lichamen zwakker dan hij. Maar in sommige fasen van de droom is het de slaaf van lichamen die hem willen kwetsen en kwellen.
Het doel van het theaterstuk dat we ons leven noemen, is bewijzen dat het lichaam 'autonoom en werkelijk is': 'Het tooit zichzelf met dingen', het koopt dingen, het werkt om ze te verkrijgen, enzovoort. Daarnaast legt Jezus nadruk op de zinloosheid van de droom: er is drie keer sprake van 'zinloze dingen'. Dit vloeit voort uit de ontkenning van de denkgeest, aangezien alleen de denkgeest dingen zinvol kan maken. In deze beschrijving is ons leven het verhaal van een betekenisloos object (ons lichaam) dat in wisselwerking staat met andere betekenisloze objecten. Dit is misschien een harde omschrijving, maar veel mensen kennen de zinloosheid van het aardse leven, zoals de leraar in het Bijbelboek Prediker, die zegt: 'Alles is ijdel. Wat heeft de mens aan al zijn zwoegen en tobben onder de zon?' (Prediker 1:2).
Toepassing :
Robert Perry maakte een mooie oefening van deze eerste twee paragrafen.
Lees de onderstaande zinnen, vul ze aan, en kijk of ze min of meer jouw leven beschrijven.
Mijn lichaam is in deze wereld geboren op ....... (datum).
Het is gemaakt door twee andere lichamen genaamd ....... (namen ouders).
Het werd geboren in een wereld buiten het lichaam, leeft daar een tijdje en sterft, om in het stof te worden verenigd met andere lichamen die sterven zoals hij.
Dat is het einde van mijn levensverhaal.
Tijdens de korte tijd die het leeft, zoekt mijn lichaam naar andere lichamen.
Sommige worden zijn vrienden, zoals ....... (namen).
Andere worden zijn vijanden, zoals ....... (namen).
Elke dag werkt het om zichzelf veilig te houden, te voeden, gezond te blijven, en een dak boven zijn hoofd te hebben.
Het zoekt voortdurend naar gemak en plezier en probeert pijn te vermijden.
Elke dag bedekt het zichzelf met kleding die het koopt met zijn geld.
Het werkt om dit geld te verkrijgen en doet dingen die vaak zinloos zijn, zoals .......
Na zo hard gewerkt te hebben voor zijn geld, smijt het daar vaak mee in ruil voor dingen die het niet echt nodig heeft, zoals .......
Soms is het het slachtoffer van andere lichamen, bijvoorbeeld wanneer .......
Maar andere keren zijn de rollen omgekeerd en is het de overwinnaar, bijvoorbeeld wanneer .......
(Toelichtingen door Greg Mackie)
3. De serie avonturen van het lichaam, vanaf het tijdstip van de geboorte tot aan de dood, vormen het thema van iedere droom die de wereld ooit heeft gehad. De ‘held’ van deze droom zal nooit veranderen, en zijn bedoeling evenmin. Hoewel de droom zelf vele vormen aanneemt, en ogenschijnlijk een grote verscheidenheid laat zien aan plaatsen en gebeurtenissen waarin zijn ‘held’ zich bevindt, heeft de droom maar één bedoeling die op vele manieren wordt onderwezen. Deze ene les probeert hij steeds en steeds opnieuw en nogmaals te onderwijzen: dat hij zelf oorzaak is, en geen gevolg. En jij bent zijn gevolg, en kunt zijn oorzaak niet zijn.
Evenals avonturen-series op de tv, zitten de avonturen van het lichaam vol cliffhangers, nipte ontsnappingen, heroïsche heldendaden en de uiteindelijke overwinning of nederlaag van de held. En al die avonturen bevatten dezelfde ego-boodschap: Het lichaam is autonoom en werkelijk. Het is jouw oorzaak en jij bent zijn gevolg. Jij bent niets anders dan dit lichaam, denk dus niet dat jij de macht hebt om het verhaal te veranderen.
(Toelichtingen door Greg Mackie)
4. Zo ben jij niet de dromer, maar de droom. En dus dool je doelloos plaatsen en gebeurtenissen in en uit die de droom spint. Dat dit alles is wat het lichaam doet is waar, want het is slechts een figuur in een droom. Maar wie reageert op figuren in een droom tenzij hij ze als werkelijk beschouwt? Zodra hij ze ziet zoals ze zijn, hebben ze niet langer effect op hem, omdat hij begrijpt dat hij aan hen hun gevolgen heeft gegeven door ze te veroorzaken, en ze een schijn van werkelijkheid te verlenen.
Het lichaam is een droomfiguur. Zolang we geloven dat we het lichaam zijn, zijn wij dus een droomfiguur. Maar wat als we ons realiseren dat dit alles een fictief verhaal is, een verhaal dat we zelf schrijven? Wat als we zouden zien dat we de dromer zijn, niet de droom?
(Toelichtingen door Greg Mackie)
5. Hoezeer ben jij bereid te ontkomen aan de gevolgen van alle dromen die de wereld ooit heeft gehad? Is het jouw wens dat geen enkele droom de oorzaak lijkt van wat jij doet? Laten we dan gewoon naar het begin van de droom kijken, want het deel dat jij ziet is slechts het tweede deel, waarvan de oorzaak in het eerste ligt. Niemand die slaapt en in de wereld aan het dromen is, herinnert zich zijn aanval op zichzelf. Niemand gelooft dat er werkelijk een tijd is geweest dat hij niets van een lichaam wist en zich deze wereld nooit als werkelijk kon hebben voorgesteld. Hij zou meteen gezien hebben dat deze ideeën een en dezelfde illusie behelzen, te belachelijk voor iets anders dan te worden weggelachen. Hoe serieus, hoe ernstig lijken ze nu! En niemand kan zich herinneren wanneer ze met gelach en ongeloof werden begroet. Wij kunnen ons dit wel herinneren, als we hun oorzaak maar direct onder ogen zien. Dan zullen we reden tot lachen zien, en geen grond voor angst.
Toepassing : Laten we onszelf de vragen stellen die deze paragraaf ons stelt.
Vraag met zoveel mogelijk oprecht verlangen:
Hoezeer ben ik bereid te ontkomen aan de gevolgen van alle dromen die de wereld ooit heeft gehad?
Is het mijn wens dat geen enkele droom de oorzaak lijkt van wat ik doe?
Als we werkelijk bereid zijn aan de droom van de wereld te ontsnappen, moeten we voorbij de droom van de wereld (het 'tweede deel') naar zijn onderliggende oorzaak kijken: de 'geheime droom' (T27.VII.11:7), die in de vorige paragraaf werd beschreven. Dat is onze droom van schuld, waarin we verwoestende aanvallers zijn — een droom die in feite een aanval op onszelf is. Als we echt naar deze droom kijken, en inzien hoe onzinnig hij is, zullen we ook inzien hoe onzinnig zijn gevolg is: het vreemde idee dat we een lichaam zijn dat overgeleverd is aan de genade van een aanvallende wereld. En wat doen we van nature wanneer we iets zien dat volkomen belachelijk en zinloos is? We lachen!
(Toelichtingen door Greg Mackie)
6. Laten we de droom die hij heeft weggegeven teruggeven aan de dromer, die de droom ziet als iets los van hem dat hem is aangedaan. In de eeuwigheid, waar alles één is, sloop een nietig dwaas idee binnen waarom de Zoon van God vergat te lachen. Door dit te vergeten werd de gedachte een serieus idee, in staat tot zowel verwezenlijking als werkelijke gevolgen. Samen kunnen we ze beide weglachen, en begrijpen dat de tijd geen inbreuk kan maken op de eeuwigheid. Het is ridicuul te denken dat de tijd de eeuwigheid kan omringen, die juist betekent dat er geen tijd bestaat.
In een van de bekendste passages van de Cursus vertelt Jezus ons meer over de aard van de geheime droom. We hadden een 'nietig dwaas idee' waar we om hadden moeten lachen, want nogmaals, dat is een natuurlijke reactie op iets belachelijks. En wat kan belachelijker zijn dan het idee dat het onmogelijke mogelijk is? Maar we lachten er niet om, we namen het serieus. De eeuwigheid leek vervangen te kunnen worden door de tijd, de Hemel door de wereld. Als we ons verenigen met Jezus, kunnen we het nietig dwaas idee en de schijnbare gevolgen ervan alsnog samen weglachen.
(Toelichtingen door Greg Mackie)
7. Een tijdloosheid waarin de tijd tot werkelijkheid is gemaakt, een deel van God dat zichzelf kan aanvallen, een afgescheiden broeder als vijand, een denkgeest in een lichaam: het zijn allemaal vormen van circulariteit waarvan het einde bij haar uitgangspunt begint, en bij haar oorzaak eindigt. De wereld die jij ziet is een precieze weergave van wat jij dacht te hebben gedaan. Behalve dat je nu denkt dat wat jij deed jou is aangedaan. De schuld voor wat jij hebt gedacht wordt buiten jezelf gelegd, op een schuldige wereld die in jouw plaats jouw dromen droomt en jouw gedachten denkt. Ze brengt haar wraak, niet de jouwe. Ze houdt je eng in een lichaam opgesloten, dat ze bestraft vanwege al de zondige zaken die het lichaam uitricht in haar droom. Jij hebt niet de macht ervoor te zorgen dat het lichaam zijn kwade daden stopzet, omdat jij het niet gemaakt hebt en geen controle kunt uitoefenen op zijn handelingen, zijn doel of zijn lot.
Wij denken dat een deel van Gods ondeelbare eenheid — Zijn Zoon — zichzelf heeft aangevallen, en dat onze onbeperkte denkgeest is veranderd in een beperkte homp vlees. Wat een dwaas idee! Maar we denken dat we dit werkelijk hebben gedaan, en de schuld over deze vermeende 'misdaad' is zo groot, dat we een wereld hebben verzonnen om onze schuld op te projecteren. Nu lijkt het alsof de wereld ons aanvalt en wij daar het onschuldige slachtoffer van zijn. De enige manier om te ontwaken uit deze nachtmerrie is de oorzaak ervan in de denkgeest ongedaan te maken.
(Toelichtingen door Greg Mackie)
8. De wereld demonstreert slechts een oeroude waarheid: je zult geloven dat anderen jou precies datgene aandoen wat jij denkt dat jij hun hebt aangedaan. Maar als je eenmaal jezelf zover hebt gebracht hun de schuld te geven, zul je de oorzaak niet zien van wat ze doen, omdat jij verlangt dat de schuld op hen rust. Hoe kinderachtig is de koppige manoeuvre om je onschuld te behouden door de schuld naar buiten af te schuiven, maar nooit los te laten! Het is niet makkelijk de grap daarvan te zien wanneer jouw ogen overal rondom je de zware gevolgen ervan aanschouwen, maar zonder hun onbeduidende oorzaak. Zonder de oorzaak lijken de gevolgen ervan inderdaad ernstig en droevig. Toch volgen ze er slechts uit.7 En het is juist hun oorzaak die uit niets volgt, en slechts een grap is.
De projectie van onze schuld op de wereld weerhoudt ons ervan de ware oorzaak van de wereld in onszelf te zien, en dus te zien hoe dwaas die oorzaak is. Zolang onze ogen gericht zijn op de moord en chaos om ons heen, kunnen we niet anders dan gebukt gaan onder de grimmige ernst van dit alles. Hoe kunnen we onze ogen afwenden van deze deprimerende wereld en 'de grap daarvan te zien'?
(Toelichtingen door Greg Mackie)
9. Met mild gelach neemt de Heilige Geest de oorzaak waar, en kijkt niet naar de gevolgen. Hoe zou Hij anders jouw dwaling kunnen corrigeren, jij die de oorzaak volkomen over het hoofd hebt gezien? Hij nodigt jou uit ieder verschrikkelijk gevolg bij Hem te brengen, zodat jullie samen naar de dwaze oorzaak ervan kunnen kijken, en jij met Hem een ogenblik kunt lachen. Jij beoordeelt gevolgen, maar Hij heeft hun oorzaak beoordeeld. En door Zijn oordeel zijn de gevolgen weggenomen. Misschien kom jij in tranen. Maar hoor hoe Hij zegt: ‘Mijn broeder, heilige Zoon van God, aanschouw je ijdele droom waarin dit kon gebeuren.’ En je zult het heilig ogenblik verlaten met jouw lachen en dat van jouw broeder, vergezeld van het Zijne.
Hier vertelt Jezus ons hoe we ons af kunnen wenden van de wereld en de oorzaak ervan kunnen weglachen. Het is uitermate belangrijk om ons te realiseren dat we niet lachen om wat wij waarnemen als gevolgen, maar om de oorzaak daarvan. Het feit dat we geloven in deze oorzaak en daardoor bijzonder pijnlijke gevolgen ervaren is tragisch; Jezus zegt dat zelfs God daarover weent (T5.VII.4:5). De bedoeling is dus alleen om te kijken naar de 'ijdele droom waarin dit kon gebeuren': ons geloof in het nietig dwaas idee dat de oorzaak is van het vreselijke gevolg. Wanneer we deze oorzaak hetzelfde zien als de Heilige Geest het ziet, worden 'door Zijn oordeel de gevolgen weggenomen'. Dit betekent niet dat de dingen in de wereld veranderen, maar dat onze waarneming ervan verandert.
(Toelichtingen door Greg Mackie)
10. Het geheim van de verlossing is slechts dit: dat jij dit jezelf aandoet. Wat ook de vorm van de aanval is, dit is nog steeds waar. Wie ook de rol van vijand of van aanvaller op zich neemt, dit is nog steeds de waarheid. Wat ook de oorzaak lijkt van enig leed of lijden dat je voelt, dit is nog steeds waar. Je zou namelijk helemaal niet reageren op figuren in een droom waarvan je wist dat je die droomde. Laat ze zo haatdragend en kwaadaardig zijn als ze maar zijn, ze kunnen geen effect op jou hebben, behalve wanneer jij naliet in te zien dat het jouw droom is.
De verklaring dat we onszelf alles aandoen waar we onder lijden, roept bij velen van ons enorm veel weerstand op. Maar aangezien deze verklaring 'het geheim van de verlossing' is, is het van het grootste belang dat we deze weerstand loslaten. Daarom loopt Jezus in deze alinea vooruit op de uitzonderingen die onvermijdelijk bij ons opkomen. We kunnen hem als het ware horen zeggen: 'Ja, ook die aanval waar je zojuist aan dacht, doet alleen jouzelf pijn. Ja, ook die aanval van [naam] was je eigen aanval op jezelf. Ja, ook het lijden dat door die gebeurtenis leek te komen, werd door jezelf veroorzaakt'. Als we echt zouden weten dat alle vormen in de wereld, zowel lichamen als materie, figuren zijn in onze droom, zouden we dan van streek zijn over de nare dingen die ze ons lijken aan te doen? Nee, we zouden een zucht van verlichting slaken: 'Gelukkig, het was maar een droom'.
(Toelichtingen door Greg Mackie)
11. Is deze ene les geleerd, dan zal ze jou bevrijden van elke vorm van lijden. De Heilige Geest zal deze ene alomvattende les van bevrijding herhalen tot ze is geleerd, ongeacht de vorm van lijden die jou pijn bezorgt. Welk leed jij ook bij Hem brengt, Hij zal met deze heel eenvoudige waarheid antwoord geven. Want dit ene antwoord zal de oorzaak wegnemen van iedere vorm van verdriet of pijn. De vorm beïnvloedt Zijn antwoord allerminst, want Hij wil jou slechts de ene oorzaak van alle onderwijzen, ongeacht hun vorm. En jij zult begrijpen dat wonderen de eenvoudige uitspraak weerspiegelen: ‘Ik heb dit gedaan, en dit is wat ik ongedaan wil maken.’
Elk probleem, ongeacht de vorm, is hetzelfde: onze keuze voor het ego en zijn denksysteem. Daarom geeft de Heilige Geest hetzelfde antwoord op elke vorm van lijden: 'Kies voor Mij en Mijn denksysteem'. Eén probleem, één oplossing. 'Wonderen kennen geen rangorde naar moeilijkheid'. We hebben een onjuiste keuze gemaakt, en deze keuze kunnen we zelf ongedaan maken.
Toepassing : Jezus wil echt dat we dit begrijpen. Laten we dus een 'gevolg' kiezen, een omstandigheid of situatie in je leven die lijden lijkt te veroorzaken, en pas het geheim van verlossing daar op toe:
Heilige Geest, ik geef dit lijden aan U.
Laat deze situatie mij het geheim van verlossing leren,
Uw les van bevrijding, de geboorteplaats van alle wonderen,
de les die mij bevrijdt van elke vorm van lijden.
Ik doe dit mijzelf aan.
'Ik heb dit gedaan, en dit is wat ik ongedaan wil maken.'
(Toelichtingen door Greg Mackie)
12. Breng dan ook alle vormen van lijden naar Hem die weet dat elk ervan is als de rest. Hij ziet geen verschillen waar er geen bestaan, en Hij zal jou leren hoe elk daarvan veroorzaakt is. Niet een heeft een andere oorzaak dan alle andere, en ze worden allemaal met gemak ongedaan gemaakt door slechts één enkele les die waarlijk is geleerd. De verlossing is een geheim dat jij alleen voor jezelf hebt weggehouden. Dit is wat het universum verkondigt. Maar aan haar getuigen schenk jij totaal geen aandacht. Want zij getuigen juist van wat jij niet wilt weten. Ze lijken dat voor jou geheim te houden. Toch hoef je slechts te leren dat je er alleen maar voor gekozen hebt om niet te luisteren, niet te zien.
Het geheim van de verlossing is geen geheim dat God voor ons verborgen houdt: 'De verlossing is een geheim dat jij alleen voor jezelf hebt weggehouden'. De enige reden waarom deze waarheid voor ons verborgen lijkt te zijn, is dat we haar, als trouwe volgeling van het ego, niet willen erkennen. Wanneer we echter bereid zijn om in plaats van het ego de Heilige Geest te volgen, zal vergeving ons de bewijzen tonen van de bevrijdende waarheid.
(Toelichtingen door Greg Mackie)
13. Hoe ánders zul je de wereld zien wanneer je dit hebt ingezien! Wanneer je de wereld jouw schuld vergeeft, zul jij er vrij van zijn. Haar onschuld vereist niet jouw schuld, noch berust jouw schuldeloosheid op haar zonden. Dit is het voor de hand liggende; een geheim dat voor niemand dan jouzelf is weggehouden. En dit is het wat jou gescheiden van de wereld heeft gehouden, en jouw broeder gescheiden heeft gehouden van jou. Nu hoef je nog maar te leren dat jullie beiden onschuldig zijn, of schuldig. Het enige dat onmogelijk is, is dat jullie niet gelijk zijn aan elkaar; dat ze beide waar zijn. Dit is het enige geheim dat nog geleerd dient te worden. En het zal geen geheim zijn dat jij genezen bent.
We lijken twee keuzes te hebben: ofwel de wereld is schuldig en ik ben onschuldig (in welk geval ik gered ben), ofwel ik ben schuldig en de wereld is onschuldig (in welk geval de wereld gered is). Welke van deze keuzes heeft mijn voorkeur? Daar hoeven we niet lang over na te denken: laten we onszelf redden door de wereld de schuld te geven van ons lijden.
Dit is echter een onmogelijke keuze. Aangezien de wereld onze projectie is, moet wat we in de wereld zien en wat we in onszelf zien hetzelfde zijn. Zolang we de wereld gebruiken als een projectiescherm voor onze schuld, zien we zowel haar als onszelf als schuldig. Maar als we onze geprojecteerde schuld van haar terugnemen, zullen we onze eigen onschuld herkennen.
Jezus belooft ons dat deze genezing geen geheim zal zijn, omdat we haar delen met al onze broeders met wie we één zijn. En 'dit is het enige geheim dat nog geleerd dient te worden'.
(Toelichtingen door Greg Mackie)