Vertalersrichtlijnen
De Foundation for Inner Peace heeft als leidraad dat een vertaling van A Course in Miracles zo dicht mogelijk bij het Engelse origineel moet blijven. Vertalers van A Course in Miracles zien zich tegenover twee uitdagingen gesteld. In de eerste plaats dienen ze de Cursus in het Engels, hun tweede taal, meester te worden. Vervolgens moeten ze hun begrip ervan overbrengen in hun moedertaal, een proces beladen met alle problemen die het overbruggen van twee culturen met zich meebrengt. Ze moeten aan deze beide uitdagingen het hoofd bieden zonder afbreuk te doen aan de betekenis en de subtiliteiten van het denksysteem van de Cursus. We hebben strenge eisen gesteld aan de selectie, opleiding en supervisie van de vertalers. Het heeft ons dikwijls jaren gekost een gekwalificeerd vertaalteam bijeen te brengen, dat gewoonlijk bestaat uit een basisvertaler, verscheidene readers, en een eindredacteur. Aan sommige vertalingen is meer dan tien jaar gewerkt met veranderingen in de samenstelling van het team en verscheidene revisies van de tekst om zo de geest en de betekenis van A Course in Miracles in de doeltaal vast te leggen.
Bij het nastreven van deze hoge normen hebben we de volgende algemene richtlijnen gehanteerd:
1) Onze eerste regel is: ‘Blijf trouw aan de specifieke betekenis van elke zin in A Course in Miracles.’ Zoals de Cursus het zelf stelt:
‘… verandert een goede vertaler nooit de betekenis van wat hij vertaalt, ook al moet hij de vorm ervan wijzigen. Feitelijk is het enkel zijn bedoeling de vorm zo te veranderen dat de oorspronkelijke betekenis behouden blijft.’ (T7.II.4:3-4)
Daarom wordt telkens wanneer er een keuze moet worden gemaakt tussen het behouden van de betekenis van de Engelse tekst en een meer literaire of poëtische vertaling, aan het eerste de voorkeur gegeven. Grote delen van A Course in Miracles (met inbegrip van het hele Werkboek, te beginnen bij les 99) zijn in jambische pentameters geschreven, het Shakespeariaanse versmetrum. Het is praktisch onmogelijk deze poëzievorm in een andere taal te behouden zonder dat dit tot een gekunsteld resultaat zou leiden.
2) Onze tweede regel onderstreept de eerste: ‘Probeer de Cursus niet te verbeteren.’ Wanneer het Engels vreemd of dubbelzinnig lijkt, kunnen vertalers in de verleiding komen ‘het Engels te verbeteren’, door in de tekst een aantal verklarende woorden of toelichtingen op te nemen die in het origineel niet voorkomen. We willen echter benadrukken dat het belangrijk is dat zulke dubbelzinnigheden in de vertaling behouden blijven.
Een andere kwestie betreft de consequente vertaling van bepaalde sleutelbegrippen. We hebben er bij de vertalers op aangedrongen niet vanwege stilistische variatie verschillende synoniemen te gebruiken, omdat de studenten bepaalde sleutelwoorden moeten overnemen als fundament van het denksysteem van de Cursus. Mettertijd merken de studenten dat ze zich de woordenschat van de Cursus eigen maken. Daarom werd aan de vertalers gevraagd de woordkeuze van de Cursus te respecteren, zelfs al zou zulk woordgebruik in eerste instantie de lezers vreemd in de oren klinken. Deze woorden moeten de hele vertaling door ongewijzigd blijven, net zoals dit in het Engelse origineel het geval is.
3) Onze derde regel lijkt in tegenspraak met de tweede: ‘Verander de Engelse woordvolgorde waar dit voor de betekenis noodzakelijk is, teneinde de vertaling vloeiender te maken.’ Het Engels volgt niet altijd strikt de regels van een correcte grammatica. Het is de vertalers toegestaan onjuiste grammatica te corrigeren op een zodanige manier dat de betekenis in de vertaling behouden blijft.
Een ander voorbeeld waar een wijziging door de vertaler noodzakelijk kan zijn betreft het woordgeslacht. In minstens één taal is ‘Heilige Geest’ vrouwelijk. In zo’n geval raden we de vertaler aan voornaamwoorden met het vrouwelijk geslacht te gebruiken, zelfs als in het Engels uitsluitend de mannelijke vormen worden gebezigd.
4) Onze vierde regel betreft de bijbelverwijzingen in de Cursus, waarvan er meer dan 800 zijn. Het merendeel hiervan wordt niet aangegeven door aanhalingstekens en kan gemakkelijk aan de aandacht ontsnappen van wie niet vertrouwd is met de Bijbel. In al deze gevallen wordt verwezen naar de King James Version van de Bijbel. We hebben de vertalers gevraagd in de doeltaal die Bijbel te citeren die dezelfde status heeft in de cultuur van die taal als de King James Version in de Engelstalige wereld.
A Course in Miracles verwijst soms naar een bijbelvers door middel van een parafrase. Sommige vertalers meenden dan het volledige en correcte bijbelcitaat in hun vertaling op te moeten nemen. Zulke aanpassingen konden we niet toestaan. Als A Course in Miracles een bijbelpassage parafraseert, moet de vertaling dat ook doen.
5) Onze vijfde regel is: ‘Maak spaarzaam gebruik van voetnoten.’ Eventuele voetnoten kunnen in drie categorieën worden verdeeld:
a) woordspelingen die in de vertaling verloren gingen
b) uitdrukkingen uit de Amerikaanse cultuur
c) bijbelcitaten gebaseerd op de King James Version die in de doeltaal traditioneel niet op precies dezelfde manier werden vertaald.
Ons principe in alle gevallen blijft dat we de vertaling zo min mogelijk willen laten afwijken van het Engelse origineel.
6) Onze zesde en laatste regel betreft de vertaling van één belangrijk woord: ‘Atonement’ (Verzoening). Bijna zonder uitzondering vormt dit woord een echte uitdaging voor de vertalers, en is problematisch voor veel Engels sprekende studenten van A Course in Miracles. Deze bijbelse term is een centraal begrip in de joods-christelijke traditie, waar het de uitdrukking is van Gods plan om Zijn zondige en schuldbeladen kinderen te verlossen door middel van hun eigen lijden en het brengen van offers, en ook door middel van de verzoenende dood van Jezus aan het kruis.
Net als met de vele andere woorden die A Course in Miracles ontleent aan de bijbelse traditie, wordt aan het woord ‘Verzoening’ een betekenis gegeven die volledig verschilt van die van het jodendom en het christendom. In de Cursus verwijst ‘Verzoening’ naar de correctie van het geloof in de werkelijkheid van zonde en schuld. Deze betekeniswijziging van een populair woord is een voorbeeld van het pedagogische proces van de Cursus, dat door het gebruik van zulke ‘reactie’-woorden verdrongen aspecten van het denksysteem van het ego naar de oppervlakte van de denkgeest van de student brengt. Op deze manier kan gekeken worden naar wat verdrongen is, en kan dit uiteindelijk worden vergeven. Om effectief te kunnen zijn, vraagt het correctieproces een erkenning van onze onjuiste overtuigingen en zienswijzen, niet de verdringing daarvan. Daarom zou het gebruik van een ‘minzamere’ term voor ‘Verzoening’ zoals ‘vereniging’ (Engels: reconciliation) of ‘verlossing’ dit proces van het corrigeren van onze onjuiste gedachten ondermijnen, alleen al door niet toe te laten dat ze in onze denkgeest verschijnen. Door in alle vertalingen het traditionele woord voor ‘Verzoening’ te gebruiken, mét de connotatie van het ongedaan maken van schuld door offers te brengen, worden de studenten van Een cursus in wonderen in staat gesteld het egodenksysteem in zichzelf waarlijk te vergeven.
We spreken de hoop uit dat deze vertaling van A Course in Miracles, zowel qua betekenis als naar de geest, zo getrouw mogelijk zal zijn aan de oorspronkelijke Engelse tekst, zodat dit belangrijke spirituele document de gehele wereld ten goede kan komen. We zijn dankbaar dat studenten van over de hele wereld zich bij ons kunnen aansluiten op de weg terug naar Huis.
Foundation for Inner Peace