God of het ego

VIII. Het probleem en het antwoord

 

1. Dit is een heel eenvoudige cursus. Misschien heb je niet het gevoel dat jij een cursus nodig hebt die uiteindelijk onderwijst dat alleen de werkelijkheid waar is. Maar geloof jij dat ook? Wanneer je de werkelijke wereld waarneemt, zul je inzien dat jij het niet geloofde. Maar de snelheid waarmee jouw nieuwe en uitsluitend ware waarneming in kennis zal worden omgezet, zal jou slechts een ogenblik de tijd gunnen te beseffen dat alleen dit waar is. En dan zal alles wat jij gemaakt hebt vergeten zijn: het goede en het slechte, het onware en het ware. Want als de Hemel en de aarde één worden, zal zelfs de werkelijke wereld uit je zicht verdwijnen. Het einde van de wereld is niet haar vernietiging, maar haar omzetting in de Hemel. De herinterpretatie van de wereld is de overdracht van alle waarneming naar kennis.

 

Als je in een universiteitscatalogus een cursus zou zien met de titel 'Waarheid', waarin geleerd wordt 'dat alleen de werkelijkheid waar is', zou je je daar dan voor dan inschrijven? Hoogstwaarschijnlijk zou je zeggen: 'Ja daaag, daar ga ik mijn goeie geld niet aan verspillen'. Toch hebben we een dergelijke cursus hard nodig, omdat we geloven dat de werkelijkheid niet waar is en de illusie wel.

Gelukkig heeft Jezus zo'n cursus voor ons ontwikkeld en de titel Een cursus in wonderen gegeven. De visie die we verwerven door deze cursus te doen, zal ons ervan overtuigen dat alles wat we voorheen over de werkelijkheid geloofden, volslagen onzin is.

De vorige paragraaf sprak over de keuze om uitsluitend te kijken naar wat goed en waar is. Dat is de visie van de werkelijke wereld. Nu beschrijft Jezus de overgang van de werkelijke wereld naar kennis, een staat waarin 'alles wat jij gemaakt hebt vergeten [zal] zijn: het goede en het slechte, het onware en het ware'. Het traditionele christendom definieert het einde van de wereld als een enorme ramp vol bloed en wonden en hellevuur, maar hier is het slechts 'de omzetting van de wereld in de Hemel'. Zoals het Handboek voor leraren zegt zal de wereld niet worden vernietigd, maar 'eenvoudig ophouden schijnen te bestaan' (H14.2:11-12). Van het ene op het andere moment zal de droom voorbij zijn, en zullen we de ontwaken in Gods Armen. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

2. De Bijbel zegt je te worden als kleine kinderen. Kleine kinderen zien in dat ze niet begrijpen wat ze waarnemen, en vragen daarom wat het betekent. Bega niet de vergissing te geloven dat jij begrijpt wat je waarneemt, want de betekenis daarvan is voor jou verloren gegaan. Maar de Heilige Geest heeft die betekenis voor jou bewaard, en als je Hem de interpretatie laat, zal Hij jou teruggeven wat jij hebt weggegooid. Zolang jij echter denkt die betekenis te kennen, zul je de noodzaak niet zien Hem hierom te vragen.

 

De volgende alinea's benadrukken hoe weinig we weten, omdat we, als we geloven dat we te ontwikkeld zijn voor de Waarheidscursus, ons daar nooit voor zullen aanmelden. We moeten de overtuiging dat we daar te slim voor zijn opgeven, en 'worden als kleine kinderen'. Aan dit bijbelvers wordt vaak de betekenis gegeven dat we moeten worden als kinderen, omdat kinderen onschuldig en wijs zijn, maar hier betekent het dat ze juist niet begrijpen wat ze waarnemen en dat inzien. Daarom vragen ze aan een volwassene die ze vertrouwen wat dingen betekenen, en dat moeten wij dus ook doen — aan de Heilige Geest. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

3. Van niets wat je waarneemt ken jij de betekenis. Niet één gedachte die je eropna houdt is volkomen waar. Door dit te erkennen maak je een doortastend begin. Je bent niet misleid, je hebt in het geheel geen leiding aanvaard. Je hebt grote behoefte aan onderricht in waarneming, want je begrijpt niets. Erken dit, maar aanvaard het niet, want begrip is je erfgoed. Waarnemingen worden aangeleerd, en aan een Leraar ontbreekt het jou niet. Maar je bereidwilligheid om van Hem te leren hangt af van je bereidwilligheid om alles wat jij jezelf hebt aangeleerd in twijfel te trekken, want jij die op een onjuiste wijze hebt geleerd hoort niet je eigen leraar te zijn.

 

Wij zijn ervan overtuigd dat we heel veel weten, maar deze alinea maakt daar korte metten mee: 'Van niets wat je waarneemt ken jij de betekenis. Niet één gedachte die je eropna houdt is volkomen waar'. Het is niet leuk om te ontdekken dat we volslagen onwetend zijn, maar het is goed om dit te erkennen. Dat is 'een doortastend begin'. Het zorgt ervoor dat we ons toch aanmelden voor de Waarheidscursus. Het maakt ons bereidwillig om alle onzin die we onszelf hebben geleerd in twijfel te trekken. En het beste van alles is dat het ons helpt te beseffen dat onwetendheid niet ons lot is. We zijn slim genoeg om cum laude af te studeren aan de school van de Heilige Geest, als we Hem de gelegenheid geven om onze Leraar te zijn.

 

Toepassing : Grijp nu de kans om alles wat je denkt te weten los te laten, en meld je aan voor de Waarheidscursus van de Heilige Geest. Zeg:

Van niets wat ik waarneem ken ik de betekenis. Niet één gedachte die ik eropna houd is volkomen waar. Ik heb grote behoefte aan onderricht in waarneming, want ik begrijp niets. Heilige Geest, ik neem ontslag als mijn eigen leraar, en aanvaard u als mijn Leraar. Alleen u zult me het begrip geven dat mijn erfgoed is.

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

4. Niemand kan de waarheid achterhouden behalve voor zichzelf. Toch zal God jou het Antwoord niet weigeren dat Hij gegeven heeft. Vraag dus om wat van jou is, maar wat jij niet hebt gemaakt, en verdedig jezelf niet tegen de waarheid. Jij hebt het probleem gemaakt dat God beantwoord heeft. 5 Stel jezelf daarom één simpele vraag:

 

Wil ik het probleem, of wil ik het antwoord?

 

Kies voor het antwoord en je zult het ontvangen, want je zult het zien zoals het is, en het is al van jou.

 

Toepassing : Laten we deze vraag echt aan onszelf stellen.

Realiseer je hoe weinig je weet, en hoeveel problemen je jezelf daardoor hebt bezorgd in je leven; hoeveel dwaze dingen je jezelf hebt geleerd en verdedigd tegen de waarheid.

Stel jezelf dan de vraag — zonodig meerdere malen:

Wil ik het probleem, of wil ik het antwoord?

'Kies voor het antwoord en je zult het ontvangen, want je zult het zien zoals het is, en het is al van jou'. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

5. Misschien klaag je erover dat deze cursus niet specifiek genoeg voor jou is om te begrijpen en te gebruiken. Maar misschien heb jij niet gedaan wat hij specifiek bepleit. Dit is geen cursus in het spelen met ideeën, maar in de praktische toepassing ervan. Niets kan specifieker zijn dan dat jou wordt gezegd dat je zult ontvangen als je vraagt. De Heilige Geest zal ieder specifiek probleem beantwoorden, zolang jij gelooft dat problemen specifiek zijn. Zijn antwoord is zowel veelvoudig als één, zolang jij gelooft dat het ene veelvoudig is. Misschien ben je bang voor Zijn specificiteit, uit angst voor wat jij meent dat deze van jou zal eisen. Maar alleen door te vragen zul je leren dat niets wat van God komt ook maar iets van jou eist. God geeft, Hij neemt niet. Wanneer jij weigert te vragen, komt dit doordat je gelooft dat vragen nemen is in plaats van delen.

 

Veel Cursusstudenten beschouwen Een cursus in wonderen in de eerste plaats als een spirituele leerweg, die geen middelen aanbiedt om deze leer daadwerkelijk in praktijk te brengen. Ik heb zelfs Cursusleraren horen zeggen dat de Cursus vergeving onderwijst, maar geen instructies geeft hoe we dat moeten doen. Maar dat is niet waar. De Cursus bevat een compleet leerplan, dat niet alleen theorie aanbiedt, maar ook de praktische toepassing daarvan. Hij geeft ons specifieke instructies, ook over vergeven. 'Niets kan specifieker zijn dan dat jou wordt gezegd dat je zult ontvangen als je vraagt. De Heilige Geest zal ieder specifiek probleem beantwoorden, zolang jij gelooft dat problemen specifiek zijn'.

Het echte probleem achter onze klacht is niet dat de Cursus niet specifiek genoeg is, maar dat we bang zijn dat hij te specifiek is. We zijn bang de Heilige Geest om het antwoord op onze problemen te vragen, omdat we denken dat Hij in ruil daarvoor het een of andere offer van ons eist. Maar alleen door te vragen kunnen we leren dat vragen delen is, niet nemen, en dat Hij Zijn Antwoord met ons zal delen zonder daar iets voor terug te vragen.

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

6. De Heilige Geest geeft jou alleen wat van jou is, en zal er niets voor terugnemen. Wat van jou is, is immers alles, en dat deel jij met God. Dat maakt zijn werkelijkheid uit. Zou de Heilige Geest, die alleen maar wil teruggeven, in staat zijn de vraag verkeerd te interpreteren die jij moet stellen om Zijn antwoord te vernemen? Je hebt het antwoord al gehoord, maar je hebt de vraag verkeerd begrepen. Jij gelooft dat de Heilige Geest om leiding vragen hetzelfde is als vragen om van iets te worden beroofd.

 

Ons geloof dat de Heilige Geest een offer van ons zal eisen wanneer we Hem om hulp vragen, is een grondige misvatting. Hij eist niets. Hij geeft ons alleen wat al van ons is. Wij interpreteren een vraag als een oproep tot opoffering, maar Hij niet. En we zullen Zijn antwoord horen zodra we de vraag begrijpen zoals Hij. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

7. Lief kind van God, jij begrijpt je Vader niet. Je gelooft in een wereld die neemt, want je gelooft dat je kunt krijgen door te nemen. En door zo waar te nemen heb je de werkelijke wereld uit het oog verloren. Je bent bang voor de wereld zoals jij die ziet, maar de werkelijke wereld is nog steeds van jou, als je er maar om vraagt. Ontzeg jezelf die niet, want ze kan jou alleen maar bevrijden. Niets wat van God komt zal Zijn Zoon, die Hij vrij heeft geschapen en wiens vrijheid door Zijn Wezen wordt beschermd, tot slaaf maken. Gezegend ben jij die bereid bent God onbevreesd de waarheid te vragen, want alleen zo kun jij leren dat Zijn antwoord bevrijding van angst betekent.

 

In onze wereld geven we niets zonder iets terug te willen krijgen, en we geloven dat God ook zo is. De werkelijke wereld is echter heel anders. Aangezien ze alleen liefdevolle gedachten bevat, is het een wereld die Gods onbeperkt geven weerspiegelt. Hoe kunnen we de werkelijke wereld zien, als we bang zijn dat God daar een prijs voor vraagt? We moeten onze angst lang genoeg opzij zetten om God met een open denkgeest de waarheid te vragen. Alleen door te vragen als een kind, zullen we leren dat het antwoord van onze Vader ons juist bevrijdt van angst. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

8. Prachtig kind van God, je vraagt slechts om wat ik je heb beloofd. Geloof je echt dat ik je zou misleiden? Het Koninkrijk der Hemelen is in jou.* Geloof dat de waarheid in mij is, want ik weet dat ze in jou is. Gods Zonen hebben niets wat ze niet met elkaar delen. Vraag enige Zoon van God om de waarheid en je hebt die aan mij gevraagd. Niet een van ons die niet het antwoord in zich draagt, als gave aan eenieder die hem daarom vraagt.

 

Toepassing : Dit is weer een prachtige boodschap van Jezus. Lees de tekst als een persoonlijke boodschap aan jou, door je eigen naam in te voegen waar dat toepasselijk is.

Vragen om Gods antwoord is niet vragen om een offer maar om het Koninkrijk der Hemelen, het kostbare geschenk dat Jezus ons heeft beloofd en dat we delen met al onze broeders. Aangezien de gave van het Koninkrijk in iedereen is, kunnen we haar van iedereen ontvangen. Iedereen die we ontmoeten biedt ons deze geweldige kans. We zien mensen vaak als een middel om onze wereldse behoeften vervuld te krijgen, maar we kunnen hen ook zien als heilige boodschappers van God, die Zijn antwoord aan ons doorgeven als we eraan denken daar om te vragen. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

9. Vraag wat dan ook aan Gods Zoon en zijn Vader zal jou antwoorden, want Christus vergist Zich niet in Zijn Vader en Zijn Vader niet in Hem. Vergis ook jij je dan niet in jouw broeder en zie alleen zijn liefdevolle gedachten als zijn werkelijkheid, want door te ontkennen dat zijn denkgeest gespleten is zul jij de jouwe genezen. Aanvaard hem zoals zijn Vader hem aanvaardt en genees hem tot Christus, want in Christus ligt zijn en jouw genezing. Christus is de Zoon van God die op geen enkele wijze afgescheiden is van Zijn Vader, en van wie iedere gedachte even liefdevol is als de Gedachte van Zijn Vader waardoor Hij geschapen werd. Vergis je niet in Gods Zoon, want in dat geval moet jij je in jezelf vergissen. En als jij je in jezelf vergist, vergis jij je in je Vader, in wie geen vergissing mogelijk is.

 

We vergissen ons in onze broeders wanneer we in hen zowel liefdevolle als liefdeloze gedachten waarnemen. Zo zien we mensen meestal, nietwaar? We spreken zelfs over 'haat-liefde-verhoudingen'. Dit beeld van onze broeders leidt onvermijdelijk tot een beeld van onszelf als een gespleten denkgeest. Om Gods antwoord te kunnen horen moeten we alleen de liefdevolle gedachten van onze broeders zien als hun werkelijkheid. Door hen te aanvaarden zoals God hen aanvaardt — hen zien als de Christus, wiens liefde even zuiver en grenzeloos is als die van Zijn Vader — zal hun en onze denkgeest genezen.

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

10. In de werkelijke wereld is geen ziekte, want er is geen afscheiding en geen verdeeldheid. Alleen liefdevolle gedachten worden er waargenomen, en omdat niemand verstoken is van jouw hulp, vergezelt Gods Hulp jou overal. Naarmate jouw bereidheid groeit om die Hulp te aanvaarden door erom te vragen, zul je die geven omdat je die wilt. Niets zal je genezend vermogen te boven gaan, want niets zal jou geweigerd worden op je eenvoudig verzoek. Welke problemen zullen er niet verdwijnen in de Tegenwoordigheid van Gods Antwoord? Vraag dan om de werkelijkheid van jouw broeder te leren kennen, want dat is wat je in hem waarnemen zult, en je zult jouw schoonheid in de zijne weerspiegeld zien.

 

In de werkelijke wereld zullen we geen ziekte zien, en alleen liefdevolle gedachten waarnemen. Ons enige doel zal zijn om iedereen werkelijk behulpzaam te zijn, en daarom zal Gods Hulp ons overal vergezellen. We zullen deze Hulp zonder voorbehoud geven, wetend dat dit de enige manier is om haar te ontvangen. De hulp van de Heilige Geest zal ongehinderd door ons heen stromen, en dus zal niets ons genezend vermogen te boven gaan we zullen net als Jezus wonderdoeners zijn.

 

Toepassing : We worden een wonderdoener door de werkelijkheid van onze broeders te leren kennen. Laten we dat nu dus doen.

Denk aan iemand die je niet als volledig liefdevol ziet, iemand jegens wie je een grief koestert.

Vraag dan aan de Heilige Geest:

Help mij om de werkelijkheid van [naam] te zien. Help me om alleen zijn liefdevolle gedachten zien. Help me om zijn schoonheid te zien, waarin de mijne wordt weerspiegeld. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

11. Aanvaard niet de wisselende waarneming die jouw broeder van zichzelf heeft, want zijn gespleten denkgeest is de jouwe, en jij zult jouw genezing niet aanvaarden zonder de zijne. Want jullie delen de werkelijke wereld zoals jullie de Hemel delen, en zijn genezing is die van jou. Jezelf liefhebben betekent jezelf genezen, en je kunt niet een deel van jou als ziek waarnemen en tevens je doel bereiken. Broeder, wij genezen tezamen zoals wij tezamen leven en tezamen liefhebben. Vergis je niet in Gods Zoon, want hij is één met zichzelf en één met zijn Vader. Heb hem lief die door zijn Vader wordt bemind, en je zult leren wat de Liefde van de Vader voor jou betekent.

 

Vrijwel iedereen ziet zichzelf als een mengeling van liefdevolle en liefdeloze gedachten. Het ene moment help je een vriend door een crisis heen, het volgende moment snauw je tegen een collega. En je concludeert dat je een hopeloos rommeltje bent van tegenstrijdige impulsen. Onze taak als genezer is deze wisselende zelfwaarneming van onze broeders niet te aanvaarden, maar in plaats daarvan de werkelijke wereld met hen te delen, waarin alleen hun liefdevolle gedachten werkelijk zijn. We sluiten ons aan bij Jezus door te zeggen: 'Broeder, wij genezen tezamen zoals wij tezamen leven en tezamen liefhebben'. Deze liefdevolle waarneming van onze broeders is de manier om hun en onze gespleten denkgeest te genezen. We zijn louter liefde. Wanneer we houden van degenen die door God worden bemind, zullen we Gods oneindige liefde voor onszelf herkennen. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

12. Als jij in een broeder iets ziet wat jou ergert, ruk dan die ergernis uit je denkgeest, want het is Christus die jou ergert en je vergist je in Hem. Genees in Christus, en wees niet door Hem geërgerd, want er is niets ergerlijks in Hem. Als wat jij ziet jou ergert, ben jij over jezelf geërgerd en veroordeel je Gods Zoon die door God niet veroordeeld wordt. Laat de Heilige Geest alle ergernissen die Gods Zoon jegens zichzelf koestert wegnemen, en zie iemand alleen via Zijn leiding, want Hij wil jou verlossen van elke veroordeling. Aanvaard Zijn genezend vermogen en wend dit aan ten bate van allen die Hij jou zendt, want Hij wil de Zoon van God genezen, in wie Hij Zich niet vergist.

 

Jezus vervolgt zijn bespreking van onze functie als genezer met een fascinerende verwijzing naar een bekende uitspraak in de evangeliën: 'Geeft uw oog u aanstoot, ruk het uit en werp het van u weg' (Mattheus 18:9; Mattheus 5:29; Marcus 9:47). Hij lijkt ook subtiel te verwijzen naar het verhaal over de overspelige vrouw (Johannes 8:2-11). Nadat ze hem verteld heeft dat niemand haar heeft veroordeeld, zegt Jezus tegen haar: 'Ook ik veroordeel u niet'.

We zien weer een bekend thema: zoals we onze broeders zien, zien we onszelf. Als we ons ergeren over onze broeders en hen veroordelen, veroordelen we in feite Christus in hen en dus in onszelf. Wanneer we ergernis over iemand voelen, 'ruk dan die ergernis uit je denkgeest', zegt Jezus. We moeten de Heilige Geest gelegenheid geven om de ergernis weg te nemen en ons te helpen de ander te zien zoals hij werkelijk is. Dit zal iedereen genezen.

 

Toepassing : Denk aan iemand aan wie je je ergert en zeg tegen de Heilige Geest:

Help me deze ergernis uit mijn denkgeest te verwijderen. Help me om Christus in [naam] te zien. Help me hem alleen via Uw leiding te zien. Dat zal me verlossen van elke veroordeling. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

13. Kinderen zien angstaanjagende spoken, monsters en draken, en zijn door angst bevangen. Maar als ze iemand die ze vertrouwen naar de betekenis vragen van wat ze zien, en bereid zijn hun eigen interpretaties los te laten ten gunste van de werkelijkheid, verdwijnt daarmee hun angst. Wanneer een kind geholpen wordt zijn ‘spook’ te vertalen in een gordijn, zijn ‘monster’ in een schaduw en zijn ‘draak’ in een droom, is het niet langer bang, en lacht het vrolijk om zijn eigen angst.

 

14. Jij, mijn kind, bent bang voor je broeders, voor je Vader en voor jouzelf. Maar je vergist je slechts in hen. Vraag aan de Leraar van de werkelijkheid wat zij zijn, en als je Zijn antwoord hoort, zul ook jij om je angsten lachen en ze door vrede vervangen. Want angst ligt niet in de werkelijkheid, maar in de denkgeest van kinderen die de werkelijkheid niet begrijpen. Het is alleen hun gebrek aan begrip dat hen angst aanjaagt, en wanneer ze waarlijk leren zien, zijn ze niet bang. En daarom zullen ze opnieuw om de waarheid vragen wanneer ze angstig zijn. Het is niet de werkelijkheid van je broeders of je Vader of jouzelf die jou angst aanjaagt. Jij weet niet wat ze zijn, en daarom zie je hen als spoken, monsters en draken. Vraag aan Degene die wel weet wat hun werkelijkheid is, en Hij zal je zeggen wat zij zijn. Want jij begrijpt hen niet, en omdat je misleid bent door wat je ziet, heb je de werkelijkheid nodig om je angsten te verjagen.

 

We keren terug naar het voorbeeld van kinderen. Alinea 2 zei dat de aansporing om als kleine kinderen te worden betekent dat we, net als kleine kinderen die niet begrijpen wat ze waarnemen, iemand die we vertrouwen — de Heilige Geest — moeten vragen wat dingen betekenen. Net als kleine kinderen zijn we bang voor wat we niet begrijpen. In elkaar gedoken zitten we in een kamer, gehuld in de duisternis van het ego, en zien onze geliefde broeders, onze liefhebbende Vader en uiteindelijk ook onszelf als 'angstaanjagende spoken, monsters en draken, en zijn door angst bevangen'. Maar als we de Heilige Geest binnenlaten en het licht aandoen, zullen we overal liefde zien en zal onze angst verdwijnen. En dat is zo'n geweldige ervaring dat we opnieuw om Zijn Hulp zullen vragen wanneer we weer bang zijn.

Welk spook of monster of welke draak maakt jou op dit moment bang? Een terrorist die je land bedreigt? Een inbreker in je woonwijk? Je baas? Je partner? Je zieke lichaam? 'Vraag aan de Leraar van de werkelijkheid wat zij zijn, en als je Zijn antwoord hoort, zul ook jij om je angsten lachen en ze door vrede vervangen'.

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

15. Wil jij je angsten niet verruilen voor de waarheid, als die ruil plaatsvindt mits je er maar om vraagt? Want als God Zich niet in jou vergist, kun jij je alleen in jezelf vergissen. Maar jij kunt de waarheid over jezelf leren van de Heilige Geest, die jou zal onderwijzen dat er in jou, als deel van God, geen vergissing mogelijk is. Wanneer jij jezelf zonder begoocheling waarneemt, zul je de werkelijke wereld aanvaarden in plaats van de onware die jij hebt gemaakt. En dan zal je Vader Zich naar je toebuigen en de laatste stap voor jou zetten, door jou te verheffen tot Zichzelf.

 

We denken dat we gevangen zitten in onze angsten, omdat we geloven dat wat we vrezen werkelijk is. Wanneer we geconfronteerd worden met een echte draak, zal alleen zeggen 'ik ben niet bang' niet werken. Dan hebben we een stevig harnas, een goed zwaard en meer dan een beetje geluk nodig. Maar in de waarheid zijn onze angsten zelfmisleidingen; al onze draken zijn dromen. Daarom kunnen we onze angsten verruilen voor de waarheid. Willen we het probleem of het antwoord? Als we het antwoord willen, kunnen we de Heilige Geest vragen om de waarheid over onszelf. Hij zal ons onderwijzen dat we onszelf als deel van God niet kunnen misleiden. We kunnen onszelf wel een poosje voor de gek houden, maar onze ware natuur kan niet voorgoed verborgen blijven. De Heilige Geest zal ons een visie over onszelf geven die de werkelijke wereld onthult. En als de werkelijke wereld nog het enige is wat we waarnemen, zal God de laatste stap zetten en ons verheffen tot Zichzelf. 

(Toelichtingen door Greg Mackie)

 

* Zie hiervoor de aantekening bij T4.III.1:1.